dünya ticaret örgütü ne demek?

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), uluslararası ticaret kurallarını düzenleyen ve üye ülkeler arasındaki ticaret anlaşmazlıklarını çözen uluslararası bir kuruluştur. 1 Ocak 1995'te GATT (Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması)'ın yerini almıştır.

Temel Amaçları:

• Ticaretin serbestleştirilmesi: Tarife ve tarife dışı engellerin azaltılması veya ortadan kaldırılması yoluyla ticaretin kolaylaştırılması.
• Ayrımcılığın önlenmesi: Üye ülkelere eşit davranılması ve en çok kayrılan ülke (MFN - Most Favored Nation) ilkesinin uygulanması.
• Tahmin edilebilirlik ve şeffaflık: Ticaret politikalarının öngörülebilir ve şeffaf olması.
• Rekabetin teşvik edilmesi: Haksız rekabetin önlenmesi ve rekabetçi bir ortamın sağlanması.
• Gelişmekte olan ülkelerin entegrasyonu: Gelişmekte olan ülkelerin dünya ticaret sistemine daha iyi entegre olmalarına yardımcı olunması.

Temel İlkeleri:

• Ayrımcılık Yapmama:
  • En Çok Kayrılan Ülke (MFN): Bir ülkeye verilen herhangi bir ticaret avantajının tüm DTÖ üyelerine de verilmesi.
  • Ulusal Muamele: İthal mallara, yerli mallara uygulanan vergi ve düzenlemeler açısından aynı muamelenin yapılması.
• Daha Özgür Ticaret: Engellerin (tarifeler, kotalar vb.) aşamalı olarak azaltılması.
• Öngörülebilirlik: Ticaret kurallarının ve politikalarının istikrarlı ve şeffaf olması.
• Rekabeti Teşvik Etme: Adil rekabetin sağlanması.
• Gelişmekte Olan Ülkelerin Desteklenmesi: Özel ve farklı muamele yoluyla kalkınmalarına yardımcı olunması.

Faaliyet Alanları:

DTÖ'nün faaliyetleri, mal ticareti, hizmet ticareti ve fikri mülkiyet hakları gibi geniş bir yelpazeyi kapsar.

• Mal Ticareti: Tarifeler, kotalar ve diğer ticaret engellerinin azaltılması.
• Hizmet Ticareti: Bankacılık, sigortacılık, telekomünikasyon gibi hizmet sektörlerindeki ticaretin serbestleştirilmesi.
• Fikri Mülkiyet Hakları: Patentler, telif hakları, markalar gibi fikri mülkiyet haklarının korunması.

Anlaşmazlık Çözüm Mekanizması:

DTÖ'nün en önemli işlevlerinden biri, üye ülkeler arasındaki ticaret anlaşmazlıklarını çözmektir. Anlaşmazlık çözüm mekanizması, taraflar arasında müzakereler yoluyla çözüm bulunamaması halinde devreye girer ve bağlayıcı kararlar alabilir.

Eleştiriler:

DTÖ, küreselleşme karşıtları ve bazı sivil toplum kuruluşları tarafından, gelişmekte olan ülkeler aleyhine işlediği, çevresel sorunlara yol açtığı ve işçi haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle eleştirilmektedir.